De Odyssee van Homerus, De Komedie van Dante en Het Paradijs van Milton

Een transcendentale trip, sommigen zullen het beleven na de inname van enige psychedelica, maar ik en ongetwijfeld vele anderen zullen het beleven na de inname van enige poëzie. Een trip naar een nieuwe wereld, vol wonderen en verassingen, dat biedt de poëzie.

Bij onze geboorte krijgen wij een wonderbaarlijke wereld aangeboden. Een vliegend hoopje aarde waarop allerlei voorkomendheden staan, fantasierijke natura, grandioze gebouwen. Het enige wat men hoeft te doen, is een stap zetten. Dan kan alles worden bezichtigd.
Toch blijkt het nemen van deze stap lastig.

Een fortuin aan vermogen, inspanning en tijd, dat vormt een cruciaal onderdeel. Gelukkig hebben we alternatieven, een eenvoudiger synoniem voor reizen, namelijk de poëzie.

De dichtkunst vormt een brug naar een nieuwe plek, omschreven door een meester van de taal. Het kan misschien wel de meest toegankelijke manier van reizen zijn. Men kan vanuit een beige schommelstoel een odyssee ondernemen en dat is prachtig. Kijk maar naar het gedicht Paradise regained van Hendrik Marsman. Het brengt je direct naar een paradijs.

Het schip van de wind ligt gereed voor de reis,
de zon en de maan zijn sneeuwwitte rozen,
de morgen en nacht twee blauwe matrozen –
wij gaan terug naar ’t Paradijs’.

Flitsende beelden en scènes schieten voor mijn ogen, ook al zie ik niks meer dan letters, niettemin levende letters. In een mum van tijd heeft Marsman mij een stukje van de planeet getoond. De poëzie is dan een werkelijk hoogstandje van de menselijke potentie.

Daarentegen gaan niet alle excursies naar de Hof van Eden of naar het Elysium, miraculeuze plekken waaraan snel gedacht wordt bij woorden over een ‘fantasierijke reis’. Het tegendeel is waar, nee? Zo laat het volgende fragment uit De Dapperstraat van J.C.Bloem zien, die mijn visie omtovert tot een hele andere dan Marsman:

(…)Geef mij de grauwe, stedelijke wegen
de in kaden vastgeklonken waterkant,

de wolken, nooit zo schoon dan als ze, omrand
door zolderramen, langs de lucht bewegen

en

(…)Dit heb ik bij mezelve overdacht,
verregend, op een miezerige morgen,
domweg gelukkig in de Dapperstraat

In plaats van de zongekleurde velden van de Alpen bevind ik me nu op de beregende wegen van Londen. Ook dit grauwe beeld blijft naar mijn mening een gewilde vluchtweg van mijn momentele omgeving, namelijk een klaslokaal gevuld met stressende leerlingen. Zo biedt Dante eveneens pijnlijke vuren waarover je liever niet fantaseert en ondanks dat dromen wij gek genoeg nog over deze wrede wereld van het heuse hiernamaals. Nee, ook dit zou ik geen nachtmerrie noemen.

Mogelijk is poëzie nu meer dan ooit gewild. We leven in tijden van een klimaatcrisis en globale onrust. Het is niet mogelijk om fysiek af te reizen naar de prachtige bossen van Siberië. Met poëzie kan dat echter wel. Zou he dan niet toch het reizen van de toekomst kunnen zijn? Zo’n oude kunstvorm, moderner dan de Hyperloop.

Weliswaar is poëzie niet zonder nadelen, ben ik bang. Men moet bepaalde eigenschappen hebben. Tekstbegrip acht ik essentieel, en creativiteit.

Creativiteit, inbeelding, de kracht om een visie te scheppen, die lijkt mij van de meest significante orde. Zonder deze eigenschap ziet het individu de reis niet voor zich. Ook de dichter zou uiteraard creatief moeten zijn. Die woorden moeten gekozen worden, die een visie kunnen doen ontstaan. De perfecte formulering is nodig voor de fantasierijke reis. Als dit niet het geval is, blijft een gedicht bot en flauw, helaas.

Gelukkig hebben we nog andere, meer toegankelijke kunstvromen, zoals muziek, de schilderkunst en natuurlijk de film. What Dreams May Come, Spirited Away, Before Sunrise, elke film brengt mij elders.

Poëzie vormt volgens mij toch de meest unieke en meeslepende reis. De status van vaag zijn en veel open ruimte bieden, wordt vaak geassocieerd met deze kunstvorm. Hierdoor ontstaat de mogelijkheid tot eigen interpretatie. De optie tot een eigen Odyssee, een eigen Komedie, een eigen Paradijs en dat vind ik prachtig.

Wouter - Haags Montessori Lyceum