Maak van mijn moeder twee kameleons zonder ogen.
Deze zin, uit Maak mijn moeder van Ramsey Nasr, herinnert me aan mijn moeder die een hulpeloze kameleon van de dood redt. Het arme beestje was uit de boom op het grijze asfalt gevallen. Groen op grijs, dat valt op. Groen op grijs zag ook de bloeddorstige kanarie die zijn prooi keer op keer aan het nekvel probeerde op te tillen. Steeds bungelde de kameleon een paar meter in de lucht en viel dan weer naar beneden. Na de zoveelste val schoot mijn moeder te hulp. Ze nam de kameleon mee naar een struikje: groen op groen, zoals het hoort. Zonder moeder zou deze kameleon het niet hebben overleefd. Wat als er geen moeder meer is? Wat als ik geen moeder meer heb? Hoe ga je dan verder door het leven?

Ik denk aan conserveren, als een natuurgebied. Herinneringen, foto’s en video’s, alles bij elkaar brengen en vereeuwigen. Of, vereeuwigen gedurende mijn eigen leven want daarna heeft weinig zin. Nasr conserveert zijn moeder door de lezer in zijn gedicht mee te nemen naar een witte tuin en een kathedraal waar hij rouwend de geest van zijn moeder in probeert te stoppen.

Maak van mijn moeder een sneeuwende tuin om te planten.
Witte jasmijn en de theeroos wordt wit.(…)
Maak van mijn moeder twee kameleons zonder ogen:
Groen gokte hij en hij streelde haar buik,
Die zij dieprood naar hem toe had gebogen,
Waarna iets mooiers ontluikt.
Maak van mijn moeder een lichtkathedraal in een kistje.

Voor mij werkt dit niet. Het moet concreter. Een moeder is niet iets wat je kunt interpreteren, ze zijn hoe zijn, dat moet je met rust laten.

Rouw is een vreemd iets. Of liever gezegd, wanneer je mag rouwen, dat is vreemd. Pas als het hart van een geliefde stopt met kloppen mag je rouwen terwijl iemands geest ver daarvoor al verdwenen kan zijn.

Neeltje Maria Min schrijft in Voor wie ik liefheb wil ik heten over het verlies van haar moeders geest. Als een hulpeloze kameleon die niet gezien wordt door een moeder:

mijn moeder is mijn naam vergeten,
mijn kind weet nog niet hoe ik heet.
hoe moet ik mij geborgen weten?

Neeltje ’s moeder verliest haar geheugen aan dementie, maar als je daarom huilt, dan rouw je niet, dan heet het gewoon ‘verdriet’. Of als je opa de zin in het leven verliest: “Ik hoop niet dat ik morgen wakker word.”  Is dat ook geen rouw? Ben je dan niet juist het belangrijkste verloren?

Ik weet nog niet wat er zal gebeuren als ik zonder moeder zit. Misschien zal ik de kameleon worden en onverdedigd op het asfalt liggen. Misschien zal ik me krampachtig vasthouden aan al het bewijs dat ze er ooit was. Misschien gebeurt er niets, is het zoals al het andere verlies maar krijgt het simpelweg de naam: ‘rouw’. Ik hoop dat als ze sterft, ik van kleur blijf veranderen en opga in de achtergrond.

klas 5VE