Emotie en diepgravendheid
Emotie en diepgravendheid, de twee belangrjkste kenmerken van poëzie. Of toch niet?
Het is met deze vraag in mijn achterhoofd waarmee ik aan dit essay begon en die mij uiteindelijk leidde naar de gedichten Beginnende Profeet van Ellen Warmond en Dood, ik ben niet bang voor je van Halil Gür.
Twee gedichten die op het eerste gezicht op elkaar gelijken,
doordat beiden een religieuze touch hebben maar toch op zulke verschillende manieren begrepen kunnen worden.
Dit is wat ik juist zoek in een gedicht.
BEGINNEND PROFEET
Hij zei het is soms bijna niet meer uit te maken
of ik een priester pelgrim of een pelikaan ben
zo moeilijk kan ik kiezen
tussen krijsen prediken en kwaken
en er is nog geen klank ontbrand
of de lamme monden de lede ogen
de buitenmate
vervlakte en vervloekte vaten
vullen zich met de nagalm
de malende kaken van de massa
maken mijn vuur tot walm
maar zei hij ook het is wel zeker
dat ik geen andere woorden heb
dan voor de liefde en ach (met een glimlach)
de liefde
ik heb er geen woorden voor.
Ellen Warmond
Beginnende profeet van Ellen Warmond trok meteen mijn aandacht met zijn titel, vervolgens werd ik verder in het gedicht gezogen door de opbouw en de meerdere lagen en betekenissen die de woorden dragen.
Het is dit soort opbouw en puzzelend effect van strofes dat ik zo interessant vind.
Het telkens achterhalen van een nieuwe betekenis van een woord is wat gedichten zo bijzonder maakt en het is juist dit wat Beginnende Profeet zo goed doet.
Woorden waarvan je in de eerste instantie denkt dat ze niks met elkaar te
maken hebben, vullen elkaar juist perfect aan zoals de woorden ‘prietser, pelgrim en pelikaan’.
Ook zit er een spottend effect in met de verszinnen
‘(...)
of ik een priester, pelgrim of pelikaan ben/
zo moeilijk kan ik kiezen tussen krijsen, prediken en kwaken.
Het tweede gedicht, Dood, ik ben niet bang voor jou van Halil Gur is een ander verhaal.
Dit gedicht doet juist het omgekeerde van wat Beginnend profeet doet, namelijk het is duidelijk en simpel.
Waarom zou je bang zijn voor iets dat toch zal gebeuren?
Dit is een van de vragen die onmiddelijk in me opkwam bij het lezen van dit gedicht.
Er staat in dat het personage gelooft in onsterfelijkheid en als je er goed over nadenkt heeft hij gelijk.
Een ziel, hetgeen ons leven geeft, kan nooit sterven.
Het enige wat ermee gebeurt als de stoffelijke container waar het in zit sterft,
is een nieuwe reis maken naar een compleet andere dimensie waar het voor eeuwig verder kan leven.
DOOD, IK BEN NIET BANG VOOR JOU
Dood.
Besta jij eigenlijk wel?
Ik daag je uit,
't is maar dat je het weet,
ik ken geen angst.
Jou vrees ik niet,
dood.
De hemelkoepel,
de sterren,
de flonkering
ze hebben het me verteld.
Ik geloof in onsterfelijkheid.
Negen kinderen met negen diploma's.
Zoals mijn moeder rotsvast
daarin geloofde,
zo geloof ik in de onsterfelijkheid.
Halil Gür
Kort samengevat; door deze twee gedichten is mijn visie op poëzie toch wel wat veranderd. Ik heb namelijk geleerd dat een gedicht, hoe simpel of moeilijk ook, altijd wel een boodschap draagt. En dat je niet altijd even diep moet graven als personen verwachten.
Het is dan ook de duidelijkheid en het onthullende aan een gedicht
dat het zo interessant maakt.
Lotfi El Haloui
Atheneum Wispelberg